Công nghiệp, dịch vụ tiếp tục tăng trưởng khá, giữ vai trò động lực, tác động thúc đẩy các ngành, các lĩnh vực khác phát triển. Thị xã Điện Bàn là một trong những địa phương của tỉnh Quảng Nam có thu ngân sách đạt cao, đảm bảo tự cân đối. Dân số cơ học tăng nhanh, mật độ dân số khu vực đô thị ngày càng đông; cơ cấu lao động của địa phương từ đó cũng đã có sự chuyển dịch theo hướng tích cực.

Kết cấu hạ tầng đô thị được đầu tư xây dựng; kiến trúc, cảnh quan đô thị ngày càng khang trang. Các dự án bảo tồn, nâng cấp di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn được quan tâm đầu tư đúng mức. Tiện ích đô thị và chất lượng sống của người dân ngày càng được nâng lên.

  Chương trình phát triển đô thị đã tạo động lực huy động tối đa nguồn lực đầu tư ở hầu hết các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, trong đó một số lĩnh vực được tập trung ưu tiên  như hạ tầng đô thị, giao thông, lưới điện, cấp thoát nước, giáo dục, y tế, văn hóa thể thao… Hiện nay thị xã đang hoàn tất thủ tục trình Chính phủ và Quốc hội công nhận thêm 5 xã trở thành phường là Điện Phương, Điện Minh, Điện Thắng Nam, Điện Thắng Trung, Điện Thắng Bắc, nâng tỉ lệ đô thị hoá lên tỉ lệ trên 60%.

Bản đồ hành chính thị xã Điện Bàn sau khi thành lập thêm 5 phường

Tuy kết quả khả quan như đã nêu, nhưng theo đánh giá của đơn vị tư vấn, để đạt chuẩn đô thị loại III (theo Nghị quyết số 1210, Nghị quyết số 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị), nhiều tiêu chí, tiêu chuẩn thị xã Điện Bàn còn ở mức khá khiêm tốn: Chỉ có 2 tiêu chí đạt điểm tối đa: Quy mô dân số; Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp. Có 2 tiêu chí đạt điểm trung bình: Mật độ dân số đô thị; Trình độ phát triển hạ tầng và kiến trúc cảnh quan đô thị. Và 1 tiêu chí chưa đạt điểm: Vị trí, chức năng, vai trò, cơ cấu và trình độ phát triển KT-XH. Nếu phân tích sâu hơn bằng cách đánh giá chi tiết các tiêu chuẩn đô thị thì mới có 31/63 tiêu chuẩn đạt điểm tối đa, 17/63 tiêu chuẩn đạt điểm trung bình, 5/63 tiêu chuẩn đạt điểm tối thiểu và 10/63 tiêu chuẩn chưa đạt điểm.

Để phấn đấu đạt chuẩn đô thị loại III trước năm 2030 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị xã lần thứ XXIII (hoặc phấn đấu vào năm 2025 theo Quyết định  241/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt kế hoạch phân loại đô thị), trước hết là điều chỉnh Quy hoạch chung đô thị trên nền tảng Quy hoạch phát triển tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050;

 Quy hoạch vùng Đông, với mục tiêu Điện Bàn trong giai đoạn mới là:

 Xây dựng và phát triển Điện Bàn trở thành đô thị văn hóa, sinh thái và hiện đại theo hướng đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; có chất lượng môi trường sống tốt, đảm bảo an toàn, sạch - xanh - sáng, hài hòa với thiên nhiên.

 Phát triển đô thị phải đi đôi với nâng cao chất lượng đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của nhân dân; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn với sử dụng hiệu quả, tiết kiệm đất đai, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; xây dựng nếp sống văn hóa văn minh đô thị, bản sắc đô thị; bảo đảm quốc phòng, an ninh; xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh.

Kiểm soát phát triển các khu vực phát triển đô thị theo quy hoạch, từng bước hoàn thiện các tiêu chuẩn, tiêu chí nhằm nâng cao chất lượng đô thị; đồng thời phát huy các thế mạnh của thị xã Điện Bàn để phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó tiến hành lập hồ sơ điều chỉnh Chương trình phát triển đô thị Điện Bàn đến năm 2030 và năm 2045 nhằm phù hợp với Quy hoạch chung phát triển đô thị điều chỉnh, phục vụ công tác quản lý, huy động nguồn lực để đầu tư xây dựng phát triển đô thị. Nâng cao chất lượng, diện mạo kiến trúc cảnh quan đô thị theo hướng đô thị thông minh, hiện đại, văn minh, bền vững và giữ gìn những giá trị bản sắc đô thị. Đồng thời hoàn thiện các nội dung nâng loại đô thị, thực hiện mục tiêu xây dựng đô thị Điện Bàn đạt tiêu chí đô thị loại III, hướng tới thành lập thành phố trước năm 2030. Nội dung cơ bản của Chương trình Phát triển Đô thị Điện Bàn đến năm 2030 và năm 2045 là:

- Xây dựng kế hoạch, lộ trình đầu tư phát triển đô thị, phát huy các tiềm năng, lợi thế, huy động các nguồn lực để xây dựng đô thị theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung được duyệt; khai thác sử dụng hiệu quả, tiết kiệm các nguồn lực tạo môi trường sống chất lượng tốt, đảm bảo lợi ích cho cộng đồng.

- Đề xuất các dự án đầu tư xây dựng phát triển đô thị; phân bổ nguồn lực cho đầu tư phát triển đô thị, xác định lộ trình và chiến lược cụ thể đảm bảo phù hợp với các chương trình, mục tiêu phát triển đã đề ra theo hướng bền vững.

Với 5 tiêu chí để đạt chuẩn đô thị loại III theo Nghị quyết số 1210 và Nghị quyết số 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thị xã đã đạt 2 tiêu chí ở mức tối đa, còn 3  tiêu chí cần quan tâm đó là:

Tiêu chí số 1: Quy hoạch và tổ chức thực hiện để đưa Điện Bàn trở thành một trong các trung tâm hành chính cấp tỉnh, trung tâm tổng hợp về kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục, đào tạo, y tế, du lịch, khoa học và công nghệ, đầu mối giao thông, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, vùng liên tỉnh.

Tiêu chí số 3: Tạo môi trường sống tốt để gia tăng dân số tự nhiên và cơ học gắn với chất lượng nhân lực; đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm; phát triển hạ tầng đô thị gắn với an sinh xã hội. Đầu tư xây dựng thêm các công trình văn hoá, công viên, khu vui chơi, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân… cho 5 phường vùng Đông.

Tiêu chí số 5: Việc đầu tư, xây dựng, nâng cấp các dự án, công trình hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội trong đô thị không những đảm bảo kỹ thuật, chất lượng, không gian hài mà bảo đảm mỹ quan, kiến trúc, giàu sắc thái văn hoá và tạo điểm nhấn, sự khác biệt. Quản lý đầu tư xây dựng theo quy hoạch chung được duyệt, nâng cao vị thế vai trò của đô thị. Thực hiện chuyển đổi số, xây dựng đô thị  xanh, hiện đại và thông minh.

Vùng tây phát triển nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới nâng cao. Những thôn làng được công nhận NTM kiểu mẫu, thông qua dự án khởi nghiệp khuyến khích phát triển  du lịch cộng đồng, du lịch làng nghề…, xây dựng “phố trong làng” tạo thành sản phẩm du lịch khác biệt, mới lạ; cung cấp nhiều tiện ích đô thị  để không ngừng nâng cao đời sống nhân dân.

Bảy năm với Chương trình Phát triển Đô thị loại IV với nhiều kết quả đáng khích lệ, nhưng cũng để lại nhiều tồn tại bất cập phải điều chỉnh, giải quyết như:  Một số dự án phát triển đô thị không tuân theo quy hoạch, phát triển nhỏ lẻ; hạ tầng không đồng bộ, thiếu kết nối, gây ngập úng cục bộ; thiếu hạ tầng văn hoá, giáo dục, dịch vụ, giải trí;  thiếu nhà ở xã hội …Về mặt quản trị cũng tạo nên nhiều mảng tối như việc lựa chọn nhà đầu tư năng lực tài chính kém, huy động vốn không đúng quy định, nợ tiền sử dụng đất; giao đất ở không đúng cam kết hợp đồng tạo “điểm nóng” buộc cả hệ thống chính trị vào cuộc nhưng nhiều năm vẫn chưa giải quyết dứt điểm.

Từ bài học kinh nghiệm trên, tuy đứng trước nhiều khó khăn thách thức nhưng với tầm nhìn dài hạn của Quy hoạch chung phát triển đô thị điều chỉnh và Chương trình Phát triển Đô thị giai đoạn mới đến năm 2030 và năm 2045, cùng với sự hỗ trợ giúp đỡ của Trung ương và tỉnh, của cộng đồng doanh nghiệp, với năng lực nội tại chúng ta vững tin Điện Bàn sẽ có bước phát triển ngoạn mục, sẽ là đô thị xanh, đô thị thông minh; thành phố Điện Bàn với nét riêng của con người xứ Quảng là hiện thực rất gần./.