Nhưng không như bên chồng mong muốn, 3 năm đầu Mẹ sinh hạ liền 3 người con gái. Cái quan điểm “Nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” đã làm cho đời Mẹ khổ. Mãi về sau, khi mẹ Lịch sinh liền 3 người con trai Dương Hiển Chứ, Dương Hiển Điền, Dương Hiển Thành, lúc này mẹ mới yên phận bên nhà chồng.
Ông Dương Hiển Lộc qua đời sau một cơn đau bạo bệnh, để lại cho mẹ Lịch một nách 6 người con và phụng dưỡng cha mẹ chồng.
Một tay mẹ tần tảo bươn chải ngược xuôi nhưng không đủ đấp đổi, vẫn thiếu trước hụt sau, con nheo con nhóc, cha mẹ chồng ngày còn già yếu hơn. Từ một thiếu nữ mảnh mai, mẹ Lịch già sạm đi. Tuy vậy, mẹ Lịch vẫn luôn suy nghĩ rằng , đời mình muốn thoát khổ không có con đường nào hơn là phải làm Cách Mạng. Từ ý thức đó, mẹ Lịch trở thành một chiến sỉ đảm đang trên mặt trận hậu cần, nuôi quân đánh giặc và là cán bộ cốt cán, đầu tiên của xã trong phong trào đấu tranh chính trị. (Năm 1949 mẹ vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Nhưng sau đó Mẹ để mất liên lạc, không phục hồi Đảng được).
Năm 1959, sau luật 10/59, anh Dương Hiển Chứ, con trai lớn của mẹ bị địch bắt giam hai năm trời. Mẹ tiếp tục tham gia công tác, vừa hướng dẫn con gái đầu của mình là chị Dương Thị Lịch trong các hoạt động cách mạng. Chồng chị hai Lịch là anh Nguyễn Phi Sỏi, cán bộ cách mạng, được mẹ nuôi dưỡng chu đáo, bí mật an toàn.
Chân dung Mẹ VNAH Nguyễn Thị Lịch (1908-1999)
Trong chiến dịch “Tám thơm ly thị” năm 1965, xe bọc thép Mỹ ra sức càn quét xóm làng, giết sạch, đốt sạch, dồn dân, đem lúa về thành. Mẹ Lịch hô hào cùng bà con hiên ngang ra đứng chặn giữa đầu xe nhằm bảo vệ cánh đồng lúa, bảo vệ hầm bí mật. Trước sự hiên ngang của mẹ và bà con, giặc Mỹ càn phải chịu thua trong trận đó. Năm 1968 đến 1969, trong chiến tranh cục bộ, mẹ cũng là người đứng đầu vận động bà con kiên cường bám trụ xóm làng. Máy bay Mỹ tổ chức càn quét dữ dội, xúc tát, dồn dân ra Vĩnh Điện, nơi đóng quân của ngụy tại quân lỵ Điện Bàn lúc bấy giờ. Song, mẹ vẫn tìm mọi cách liên lạc với cán bộ du kích, vận động bà con làm những việc mà ngụy quân gọi là “ăn cơm quốc gia, thờ ma cộng sản” như: góp tiền của làm quỹ nuôi quân, cung cấp tiếp tế cho anh em bám trụ tại quê nhà. Từ năm 1970 đến 1975, địch lập khu dồn Phú Phong hòng dễ bề kiểm soát tình hình Gò Nổi. Tuy trong tình trạng bị soi mói gắt gao, nhưng bằng mọi cách khôn khéo, mẹ và bà con vẫn tổ chức chuyển nhiều thứ hàng thiết yếu cho anh em cán bộ du kích.
Sáu người con của mẹ đều tham gia cách mạng. Mẹ còn có thêm anh Dương Hiển Tứ được mẹ cưu mang bảo dưỡng lúc tuổi mới lên 10. Ngoài bảy đứa con mang họ Dương, mẹ Lịch còn là người mẹ chung thân thương của tất cả các anh chị em du kích trong xã lúc bấy giờ. Biết các anh em đi chống càn trở về đói bụng, mẹ sẵn sàng nhường nồi cơm của gia đình mình cho anh em. Dù rằng sau đó, gia đình mẹ chỉ quanh quần bên rổ khoai lang lụộc! Nhiều lần giặc tình nghi, bất ngờ ập vào nhà mẹ lục soát mọi thứ, nhằm tìm ra chứng cứ tung tích nhưng vẫn không làm gì được mẹ.
Năm 1968, trong một trận chống càn, con gái đầu của mẹ - chị hai Lịch -Chủ tịch hội phụ nữ xã - bơi qua sông Thu Bồn về khu căn cứ địa Gò Đình, bị địch phát hiện bắn chết ngay giữa dòng sông. Xác chị được bà con ở Cầu Mống vớt về chôn cất. Trước đó, năm 1965, anh Dương Hiển Chứ sau khi ra tù, về xã tiếp tục hoạt động, là chủ tịch ủy ban nhân dân xã Điện Tân, đã cùng một lúc hy sinh với em trai của mình là Dương Hiển Thành. Nỗi đau mất 3 người con liên tiếp, chất chồng khiến mẹ như điếng lặng, đứt từng đoạn ruột. Nhưng rồi, mẹ Lịch cố nuốt nước mắt, tiếp tục đứng lên vận động bà con, mẫu mực xông pha trong đoàn quân tranh đấu..
Mẹ nhiều lần bị địch bắt, hết bị hành hạ khảo tra, rồi lại vỗ về bằng những lời đường mật, nhưng không lần nào địch khai thác được gì ở mẹ. Ông Nguyễn Phi Tầm (người hoạt động cùng thời với chị hai Lịch), nói rằng: Giữa khói lửa đạn bom với vô vàn gian khó, với bao mất mát đau thương, là một phụ nữ góa bụa, nhưng mẹ Lịch luôn là tấm gương sáng, một lòng một dạ trung kiên vì cách mạng.
Mùa xuân đại thắng năm 1975, mẹ mới được tin người con trai út là anh Dương Hiển Điền tập kết ra Bắc, giờ đã trưởng thành. Chị Dương Thị Sách, chị Dương Thi Sử đã nên bề gia thất. Hòa cùng niềm vui đất nước thống nhất, cuộc đời mẹ cũng được xẻ chia hạnh phúc.
Mẹ Nguyễn Thị Lịch được Đảng nhà nước phong tặng mẹ Việt Nam anh hùng. Đã 20 năm mẹ về cõi vĩnh hằng, quê hương đất nước lại náo nức vững bước vào xuân. Khắp đất trời hân hoan phấn khởi, muôn hoa đua hương khoe sắc. Giàn hoa giấy năm nào trước thềm hiên nhà mẹ vẫn rộ nở, rung rinh những chùm hoa trắng, như một đời thanh bạch, can trường bền gan vững chí và đức hy sinh cao cả của mẹ.