Món ăn dân dã này được bán buổi sáng, buổi chiều như một món lót dạ ăn chơi cho đỡ đói lòng, nhưng lại thắm đượm tình quê, nhất là vào các buổi chiều Hè oi nóng, sau khi ngâm mình dưới làn nước biển trong mát, lên bờ ngồi xì xúp một tô cháo hến cho ấm bụng thì bao nhiêu mệt mỏi của cuộc sống đều tan đi hết. Vậy là theo thời gian, cháo hến tại các bờ biển Hà My, Thống Nhất đã trở thành món đặc sản níu chân biết boa nhiêu du khách gần xa từng một lần ghé qua đây.

Rẻ mà bổ dưỡng

Để tìm ăn một bát cháo hến ở Điện Dương không khó, nếu không muốn nói là vô cùng dễ. Cứ bắt đầu từ tháng 3, khi mùa hến vừa về, dọc theo các bãi biển nơi đây, hoặc tại các quán có ven đường ở các khối phố đều có bán món ăn dân dã này. Cháo hến bán ở quán ven đường hay các bãi biển như thế đều dễ tìm, bàn ghế cũng dễ chịu, đơn giản nhưng thoải mái và đặc biệt là thịt hến được xào riêng thành nhân chứ không trộn lẫn vào cháo. Ngoài ra còn một số lượng lớn những gánh hàng đi rong bán cháo hến với phác thảo đơn giản như sau: quang gánh một bên thúng đựng nồi cháo lớn phủ chăn bông nóng hổi, còn thơm hương, thúng còn lại là gia vị, quẩy, rau dăm, bát, thìa, và ghế ngồi cho khách.

Cháo hến trở thành món ăn quen thuộc với nhiều người đủ lứa tuổi, ngành nghề, đặc biệt là học sinh, sinh viên và các bà nội trợ. Đối với những bà mẹ trẻ thì đây còn là món dỗ bé vô cùng hiệu nghiệm, lại còn chữa được các chứng ra mồ hôi trộm thường gặp ở trẻ nhỏ.

Không chỉ giá "mềm", bát cháo hến còn rất dễ ăn bởi được nấu bằng gạo, đậu xanh nghiền nhỏ. Bát cháo còn hàm chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng, giúp bổ sung năng lượng cho những giờ làm việc hay học tập vất vả.

Bền bỉ một “thương hiệu”

Có lẽ chỉ trong tâm thức của mỗi người dân vùng biển Thống Nhất, Hà My… món cháo hến dân dã đã được nâng lên thành nét văn hóa đặc trưng nơi đây. Mỗi món ăn khi được nhiều người yêu thích đều gắn liền với một tên nơi sản sinh. Bởi lẽ, khi một quán hàng nấu món ăn ngon, bán chạy thì ở xung quanh người ta cũng học theo cách nấu rồi mở quán bán, lâu dần hình thành đặc sản. Những người yêu thích món ăn đó khi thấy thèm là tự động đến nơi đó, thưởng thức cho thỏa thích, không ở quán này thì ở quán khác, miễn là tại vùng biển đã gắn với món ăn đó.

Bà Phạm Thị Vui, năm nay 65 tuổi, đã bán cháo hến ở bãi biển Thống Nhất hơn 30 năm cho biết: “Món cháo hến là món ăn đặc trưng nơi đây, trước kia thường người dân chỉ nấu cho gia đình ăn giải nhiệt trong mùa nóng. Những năm gần đây, khi lượng khách du lịch từ các nơi đổ về nhiều, người ta ăn thấy ngon và truyền tai nhau, vậy là cháo hến lại trở thành món đặc sản nơi đây du khách ai đến cũng đều muốn thưởng thức. Nhờ nghề bán cháo hến mà nhiều gia đình nơi đây có thêm thu nhập để nuôi con ăn học, bản thân những người già như chúng tôi cũng có công việc để làm tự nuôi sống bản thân mà không phụ thuộc vào con cháu…”

Ở những bãi biển Hà My, Thống Nhất, những quán bán cháo hến thường đông khách từ đầu giờ chiều cho đến tối mịt. Mùi vị có thể do mỗi người nấu có cách nêm nếm khác nhau, nhưng tựu lại có vài điểm chung như: gạo và đậu xanh đem nấu cháo phải là loại ngon, một phần đem ngâm, giã sẵn, hạt nhỏ như tấm. Trút gạo và đậu vào nồi, để lửa cho sôi đến lúc chừng như quánh đặc lại là được. Khi đun cần phải có một người đứng cạnh khuấy cháo đều tay, nếu không cháo sẽ bị vón cục, không ngon. Cần hết sức chú ý công đoạn này, bởi nếu không để ý, chỉ hơi quá lửa một chút cũng hỏng mất nồi cháo. Hến sau khi được cào về, phải ngâm cho nhả hết cát, sau đó người ta luộc hến lấy nước đem nấu cháo, còn con hến nhặt sạch đem xào thật thơm với hành khô, tiêu, ớt bột và thì là rồi để riêng, khi múc cháo ra bát thì mới múc một thìa hến này rắc lên trên. Những người bán hàng ở đây cho biết, sở dĩ người ta phải nấu thịt hến riêng bởi như thế thịt hến mới giữ được vị ngọt béo trong bát cháo.

Khách ăn cháo hến thường không thể thiếu một chút ớt tươi giã nhỏ, bởi vừa ăn vừa thổi với cái nóng của cháo là cách mà những người sành ăn thưởng thức món này. Ngoài ra, ăn món này cũng không thể thiếu một ít hành phi. Hương vị giòn tan của hành phi chìm trong vị béo mềm của cháo hến, thêm rau răm, thì là nữa là đủ bộ cho một buổi chiều với các vị cay, ngọt, bùi. Vừa ấm bụng vừa thấm cái chất mộc mạc của món ăn dẫn dã, vừa ngồi trước biển, xì sụp húp tô cháo nóng vừa trò chuyện vui vẻ bên gia đình hay những người bạn thân thiết, quả là quên hết mệt mỏi của cuộc sống xô bồ. Bình dị và ngọt bùi, cháo hến đã trở thành một món ăn không thể thiếu với người dân nơi đây nói riêng và của những ai đã từng đặt chân đến những bờ biển vùng Đông thị xã biết bao năm qua.