Địa bàn 05 phường vùng Đông thị xã Điện Bàn là điểm nối của hành trình hai di sản văn hóa của nhân loại là Phố Cổ Hội An và Thánh địa Mỹ Sơn, là nơi phù hợp với phát triển công nghiệp tiểu thủ Công nghiệp - Thương mại - Dịch vụ trọng điểm của thị xã với 05 cụm công nghiệp thương mại và dịch vụ được hình thành, nên tội phạm thường lợi dụng địa bàn giáp ranh để hoạt động phạm tội, mặt khác nhu cầu ở trọ của công nhân khu công nghiệp, khách vãng lai trên địa bàn là rất lớn, gây nguy cơ cao về mất ổn định trật tự xã hội.
Năm 2019, Công an phường Điện Nam Đông cho ra mắt mô hình “Khu nhà trọ tự quản về an ninh trật tự” với sự tham gia ban đầu của 41 chủ nhà trọ, quản lý 500 phòng trọ với hơn 1.200 lượt người thường xuyên đăng ký nghỉ trọ trên địa bàn. Xét thấy mô hình hoạt động có hiệu quả, Công an thị xã Điện Bàn đã nhân rộng mô hình đến 04 phường vùng đông còn lại và phường Vĩnh Điện với số lượng gần 500 chủ nhà trọ tham gia, hơn 3.000 phòng trọ cùng số lượng người thuê trọ thường xuyên từ 7.000 – 10.000 người.
Một trong những nội dung quan trọng nhằm phòng ngừa tội phạm ở các khu nhà trọ là công tác quản lý lưu trú. Lực lượng Công an các phường đã chủ động thường xuyên hướng dẫn, tuyên truyền kết hợp trực tiếp kiểm tra các chủ nhà cho thuê trọ, người quản lý, người đến thuê trọ về công tác khai báo lưu trú, đăng ký tạm trú theo quy định của Luật Cư trú và các quy định khác của pháp luật. Công an phường đã hướng dẫn chủ các nhà trọ mở sổ quản lý người đến thuê trọ, đánh số từng phòng trọ, phô tô lại giấy tờ tùy thân của người đến thuê trọ, trực tiếp hướng dẫn người thuê trọ đi thông báo lưu trú, làm thủ tục đăng ký tạm trú. Để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khai báo tạm trú, tạm vắng, công an phường đã duy trì nhiều điểm tiếp nhận thông báo lưu trú trong các khu dân cư, đồng thời nghiên cứu tiếp nhận đăng ký lưu trú qua mạng xã hội, kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm các quy định về khai báo lưu trú.
Trước khi thành lập mô hình “Khu nhà trọ an toàn về ANTT”, công an các phường đã xử lý 03 vụ cố ý gây thương tích, 08 vụ trộm cắp tài sản trong khu nhà trọ, 05 vụ sử dụng trái phép chất ma túy, xử lý 254 trường hợp ngủ qua đêm tại nhà trọ không xuất trình được giấy tờ tùy thân. Từ sau khi triển khai mô hình, các chủ nhà trọ đã ý thức việc đăng ký lưu trú, quản lý người thuê trọ ngày càng chặt chẽ, nên chưa có vụ việc gì phức tạp xảy ra tại các khu nhà trọ. Đồng thời các chủ nhà trọ đã cung cấp thông tin cho Công an phường xác minh, bắt 10 vụ đánh bạc và 06 vụ sử dụng trái phép chất ma túy.
Đại tá Lê Trung Hai - Trưởng Công an thị xã Điện Bàn: Song song với việc triển khai thực hiện mô hình "Khu nhà trọ an toàn về ANTT", Công an các phường vùng Đông còn hướng dẫn người dân thực hiện lồng ghép thêm nhiều mô hình tự quản thiết thực khác, như: mô hình phòng chống tội phạm qua mạng xã hội, camera giám sát an ninh; hướng dẫn chủ nhà trọ và người thuê trọ chuyển đổi, sử dụng ổ khóa trong phòng, chống trộm; dây xích khóa chống trộm, phòng cháy chữa cháy... Nhờ vậy, trong hơn 2 năm qua, tình hình ANTT tại các khu nhà trọ luôn được đảm bảo.
Bên cạnh việc tuyên truyền vận động người dân tự giác trong việc thực hiện các nội dung quy ước nhà trọ tự quản, an toàn về an ninh, trật tự, Công an các phường đã tiến hành vận động các hộ dân lắp camera tại các khu nhà trọ để quản lý, theo dõi, bảo vệ tài sản cũng như phòng ngừa tội phạm. Từ số lượng ban đầu có vài hộ gia đình tham gia, đến nay đã vận động được hơn 50% chủ nhà trọ lắp đặt camera. Mặc dù kinh phí lắp đặt camera có tốn kém nhưng đổi lại, tình hình an ninh, trật tự trong các khu nhà trọ có lắp camera được đảm bảo hơn hẳn. Hầu như không còn tình trạng trộm cắp vặt hay việc người thuê trọ tụ tập bạn bè chơi bời. Bên cạnh đó công an các phường tuyên truyền về công tác phòng cháy chữa cháy tại khu trọ cho các hộ, hướng dẫn cách sử dụng bình chữa cháy. Hầu hết các chủ nhà trọ đã trang bị cho các dãy trọ của mình về: Nội quy phòng trọ, tiêu lệnh về PCCC và trang bị bình chữa cháy.
Qua một năm triển khai mô hình “Nhà trọ tự quản, an toàn về an ninh, trật tự”, tình hình an ninh trật tự ở các khu nhà trọ trên địa bàn các phường có những chuyển biến tích cực, hoạt động của tội phạm trong các khu nhà trọ từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi. Nhận thức của nhân dân trong công tác tự phòng tự quản, tự bảo vệ, đấu tranh tố giác tội phạm ngày càng được nâng cao. Người thuê trọ đã thực hiện tốt 4 không: “Không gây ồn ào làm mất trật tự, không ma túy, không mại dâm, không cờ bạc”. Chủ trọ và người thuê trọ làm tốt công tác phát hiện, tố giác và tham gia bắt giữ kẻ phạm tội; nhắc nhở và kịp thời cung cấp thông tin cho tổ trưởng dân phố, cảnh sát khu vực; những biểu hiện người có hành vi vi phạm pháp luật gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự; tham gia tổ chức tốt phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”.
Tuy nhiên mô hình “Khu nhà trọ an toàn về ANTT”còn gặp những khăn vướng mắc. Các chủ nhà trọ thường ở nơi khác, đến tháng lấy tiền thuê trọ, không ở tại dãy nhà trọ nên việc quản lý người thuê trọ còn nhiều hạn chế. Việc cung cấp thông tin của các chủ trọ đối với người đến thuê trọ đôi lúc, đôi nơi chưa kịp thời cho cơ quan công an. Các khu nhà trọ chưa xây dựng kiên cố tường rào, cổng ngõ, nguy cơ mất an toàn về ANTT là rất lớn. Số công nhân tạm trú thuê trọ thường xuyên không cố định gây khó khăn trong công tác quản lý. Tình hình an ninh trật tự trong các khối phố có công nhân thuê trọ có chiều hướng ngày càng phức tạp, nhất là phát sinh những mâu thuẫn trong quan hệ, sinh hoạt, vay nợ, tệ cờ bạc, lô đề, trộm cắp, ma túy tiềm ẩn phức tạp. Kinh phí duy trì mô hình hầu như không có nên khó khăn trong việc triển khai các bước tiếp theo.
Trong thời gian đến, mô hình tổ chức này đang rất cần có sự quan tâm chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, đoàn thể các cấp và tổ chức chính trị xã hội, nhất là những nơi có đông công nhân lao động làm việc tại các khu công nghiệp. Đặc biệt, rất cần sự quan tâm đầu tư nguồn kinh phí của các cấp chính quyền hàng năm, để duy trì hoạt động mô hình./.