Đồng chí Phùng Thành, nguyên Bí thư Huyện ủy Điện Bàn từ 1973 – 1975

Huyện Điện Bàn là địa bàn tranh chấp quyết liệt giữa ta và địch. Lúc ấy cơ quan của huyện ủy Điện Bàn và bộ phận tiền phương của Đặc khu ủy Quảng Đà, Mặt trận 4 đang đứng chân tại thôn Đông, xã Điện Thọ. Với trọng trách là Bí thư Huyện ủy, ngày 24/3/1975, sau khi nhận được lệnh của Đặc khu ủy Quảng Đà, tôi đã nhanh chóng họp Huyện ủy khẩn cấp và hạ quyết tâm trong thời gian ngắn nhất phải thực hiện cho được mục tiêu “Huyện giải phóng huyện, xã giải phóng xã”, góp phần đánh bại quân địch trên đất Điện Bàn và hỗ trợ tối đa cho các đơn vị bộ đội chủ lực nhanh chóng đánh chiếm thành phố Đà Nẵng, một sào huyệt của Mỹ Ngụy ở Miền Trung.

7 giờ sáng ngày 28/3/1975, tôi nhận được điện của Đặc khu ủy Quảng Đà và Mặt trận 4 thông báo các đơn vị bộ đội chủ lực của ta sẽ vượt qua thị trấn Vĩnh Điện và tiến vào giải phóng thành phố Đà Nẵng. Sau khi nhận lệnh, tôi đã triệu tập họp khẩn Ban thường vụ Huyện ủy và phân công các đồng chí lãnh đạo đứng chân trực tiếp chỉ đạo ở từng vùng. Đồng chí Trần Phước Đi, Phó Bí thư Huyện ủy, phụ trách vùng V, đồng chí Nguyễn Văn Lộc, Phó Bí thư Huyện ủy phụ trách hậu cần và trực tiếp chỉ đạo  các mũi tiến công nổi dậy ở vùng Gò Nổi, đồng chí Nguyễn Xuân Hường phụ trách vùng A, đồng chí Lê Lữ phụ trách chỉ đạo vùng cát, riêng tôi, Bí thư Huyện ủy phụ trách chung và chỉ đạo vùng B. Huyện ủy  giao nhiệm vụ cho Ban chỉ huy huyện đội gấp rút điều lực lượng du kích các xã để thành lập các trung đội, đại đội, tiểu đoàn và cùng phối hợp với lực lượng khởi nghĩa của Nhân dân tiến công tiêu diệt địch trên khắp địa bàn huyện. 7 giờ sáng ngày 28/3/1975 thay mặt Huyện ủy tôi phát lệnh khởi nghĩa trong toàn huyện.

Trong buổi sáng ngày 28/3/1975, quân địch ở chốt điểm Cấm Lớn bị lực lượng khởi nghĩa bao vây, bức chạy về Bồ Bồ, các chốt điểm khác ở ngã ba Trùm Giao, ngã tư Nông Sơn, cầu Bình Long đều bị quần chúng bao vây, hàng trăm tên địch kéo nhau tháo chạy.

Trưa ngày 28/3/1975, lực lượng ta đã bao vây và bức hàng đồn Trảng Nhật, đồn Bồ Bồ. 16 giờ ngày 28/3/1975, địch ở chốt điểm Giáp Năm buông súng đầu hàng. Vùng B của huyện được hoàn toàn giải phóng, lực lượng của ta thừa thắng xông lên tiếp tục chặn đánh địch trên đoạn đường từ Giáp Năm đến Kiểm Lu khi  quân địch kéo chạy về Đà Nẵng và trọng điểm của cuộc tiến công là thị trấn Vĩnh Điện - chi khu quận Điện Bàn.

Ngay trong đêm 28/3/1975, Đặc khu ủy và Bộ tư lệnh Mặt trận Quảng Đà tổ chức cuộc họp khẩn với các đồng chí Bí thư Huyện ủy Điện Bàn, Quận ủy quận Nhất, quận Ba Đà Nẵng và cấp tốc điều động một số cán bộ chủ chốt bí mật vào Đà Nẵng.

Đêm ngày 28/3/1975 là một đêm mà cả Điện Bàn dường như không ngủ. Mọi người, mọi nhà nao nức đón chờ ngày quê hương thân yêu được hoàn toàn giải phóng. Trong đêm, các đơn vị bộ đội địa phương huyện và du kích các xã phối hợp cùng Trung đoàn 38 Sư đoàn 2 Quân khu 5 tiến công áp sát thị trấn Vĩnh Điện và chi khu quận lỵ Điện Bàn. 4 giờ sáng ngày 29/3/1975, hai đại đội 1 và 2 của huyện đội Điện Bàn do đồng chí Trương Văn Hòa chỉ huy bao vây đánh chiếm cầu Vĩnh Điện, đại đội 3 tiến công vào chi khu quận lỵ Điện Bàn. Địch từ các cứ điểm đã bỏ chạy tán loạn, bỏ xe Jeep, pháo 105 ly, 175 ly, vất súng, cởi quân phục để tháo chạy thoát thân.

Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Nam họp triển khai kế hoạch giải phóng Quảng Nam

Giờ phút lịch sử trên quê hương Điện Bàn đã đến, 7 giờ sáng ngày 29/3/1975, cờ Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam đã được cắm lên nóc nhà cơ quan quận lỵ Điện Bàn, sau đó ở địa bàn thị trấn Vĩnh Điện và các xã rợp đỏ màu cờ cách mạng. Bà con nhân dân và cán bộ, chiến sĩ mừng vui ra đón các anh bộ đội, đón chào quê hương được hoàn toàn giải phóng, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đầy gian khổ hy sinh và chịu nhiều mất mát, đau thương. Giờ phút vinh quang ấy thật đúng như lời Tố Hữu :

Khao khát trăm năm mãi đợi chờ

Hôm nay vui đến ngỡ trong mơ

Làm sao quên được những giây phút lịch sử trọng đại này. Nó được đánh đổi bằng biết bao xương máu của hàng vạn đồng bào, đồng chí của Điện Bàn, Quảng Nam đã chiến đấu anh dũng, hy sinh, ra đi không có ngày trở lại và hàng ngàn người con mang thương tật suốt đời vì hậu quả chiến tranh tàn khốc.

Đón chào quê hương sạch bóng quân thù, tôi vô cùng sung sướng và tràn đầy niềm vui khi nhìn thấy hàng ngàn hộ Nhân dân từ khắp nơi trở về quê nhà. Dù gánh chịu bao đau thương, dù xóm làng bị chiến tranh tàn phá xơ xác, tiêu điều nhưng bà con nói với nhau được sống trong hòa bình là niềm vui, niềm hạnh phúc lớn nhất. Về lại quê cha, đất tổ, người người gặp lại nhau, tay bắt mặt mừng, cùng nhau ra sức khắc phục khó khăn, hậu quả chiến tranh, xây dựng lại quê hương.

Trung tâm hành chính thị xã Điện Bàn hôm nay

Trong niềm vui lớn lao ấy, Huyện ủy đã tổ chức cuộc mittinh lớn với hàng ngàn người từ khắp mọi nơi trong huyện về tham dự chào mừng quê hương thân yêu được hoàn toàn giải phóng. Huyện ủy chỉ đạo các xã nhanh chóng ổn định tình hình, thông báo cho các sắc lính và ngụy quyền của chế độ cũ ra trình diện cách mạng nhưng cũng thẳng tay trừng trị những kẻ ngoan cố chống lại để giữ bình yên ở mọi xóm làng.

Trang sử mới đã bắt đầu, phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong kháng chiến, Huyện ủy Điện Bàn tiếp tục lãnh đạo củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, kêu gọi Nhân dân kiên trì vượt qua bao gian nan, thử thách để cùng đồng tâm hiệp lực đưa quê hương Điện Bàn vững vàng đi lên và cùng cả tỉnh, cả nước giành được nhiều thành tựu mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.                                                    

(Ghi theo lời của đồng chí Phùng Văn Thành, nguyên Bí thư Huyện ủy Điện Bàn từ 1973-1975)