Gần đây, dịch bệnh sốt xuất huyết và đau mắt đỏ đã bùng phát trên diện rộng ở huyện Điện Bàn. Chỉ tính riêng trong tháng 8,9 đã có 92 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết, nhiều trường hợp bị bệnh đau mắt đỏ phải nhập viện điều trị. Để chủ động phòng, chống bệnh sốt xuất huyết hiệu quả, cần nhận thức đầy đủ về bệnh và các biện pháp phòng, chống bệnh, cụ thể cần nhận thức và thực hiện theo các thông tin sau:
I. Bệnh đau mắt đỏ:
1. Đau mắt đỏ là gì?
Đau mắt đỏ là một danh từ dân gian quen dùng để chỉ tình trạng viêm kết mạc do nhiễm khuẩn, virut, viêm dị ứng gây ra. Bệnh thường xuất hiện vào khoảng tháng 7-9, là những tháng mưa nhiều.
2. Triệu chứng: Người bị đau mắt đỏ thường có những biểu hiện như sau:
- Mắt đau rầm rộ, cộm, cảm giác như cát trong mắt.
- Chảy nước mắt và có nhiều rỉ, có khi sáng ngủ dậy rỉ làm mi mắt dính chặt.
- Mi mắt sưng nhẹ, hơi đau, kết mạc sưng phù, đỏ. Bệnh thường bắt đầu từ một mắt, sau vài ba ngày đến mắt thứ hai…
- Kèm theo có thể ho, sốt nhẹ , nổi hạch trước tai ( hay gặp ở trẻ em).
- Trong những truờng hợp nặng có thể gây tổn thương giác mạc (tròng đen), khi đó thị lực có thể giảm.
3. Diễn biến
- Các triệu chứng trên thường rầm rộ khoảng 3 ngày đầu sau giảm dần, thoái lui sau khoảng 10 ngày, đại đa số lành tính, ít để lại di chứng.
- Một số ít có thể có giả mạc ở kết mạc mi (mắt thường sưng khó mở, có dịch màu hồng...) đau kéo dài có khi hàng tháng nếu không được bóc giả mạc
- Một số có thể có biến chứng Viêm giác mạc chấm khi đó sẽ có ảnh hưởng đến thị lực.
- Viêm kết mạc trên người bệnh có các bệnh mạn tính khác về mắt như: mắt hột, sẹo giác mạc cũ, tắc lệ đạo...sẽ làm cho bệnh tiến triển nặng thêm;
- Bệnh thường bắt đầu một mắt sau đó lây sang mắt thứ 2 trong vòng vài ngày.
4. Bệnh có thể lây lan bằng cách nào?
Lây qua vật dụng sinh hoạt:
+ Dùng khăn hoặc chậu rửa mặt chung.
+ Dùng tay dụi mắt sau đó dùng chung đồ vật với người khác (hay gặp trong gia đình hoặc các nhà trẻ mẫu giáo).
+ Lây qua môi trường bể bơi, không khí.
+ Lây qua vật trung gian là ruồi/ nhặng.
Lây qua đường nước bọt.
Lây qua đường hơ thở.
5. Bệnh có thể gây ra những hậu quả gì?
Bệnh hầu hết khỏi hoàn toàn trong vòng 1 đến 2 tuần không để lại di chứng.
Tuy nhiên có thể gây ra một số hậu quả:
- Có thể bị bội nhiễm, tổn thương giác mạc như viêm giác mạc đốm, viêm giác mạc chấm nông gây giảm thị lực kéo dài ảnh hưởng đến sinh hoạt và lao động.
- Có thể lây lan thành dịch.
Trong trường hợp tự ý điều trị, hoặc điều trị không đúng theo chỉ dẫn của bác sỹ chuyên khoa có thể dẫn đến các biến chứng trầm trọng có thể gây mù mắt như loét giác mạc, glôcôm….
6. Cách phòng tránh
Đau mắt đỏ là bệnh lây truyền nên dễ thành dịch. Bệnh lây lan do tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh, qua tay, lây qua những vật dụng hàng ngày như khăn rửa mặt, đồ dùng, bát ăn, ly tách, ra gối, mùng màn…Do đó, để tránh lây lan thành dịch, cần thực hiện một số vấn đề cơ bản như sau:
Phòng bệnh:
- Thường xuyên rửa mặt 3 lần/ ngày bằng nước sạch, khăn sạch, riêng, tốt nhất giặt khăn bằng xà phòng , phơi khăn ngoài nắng, giữ vệ sinh môi trường.
- Cần tránh đưa tay bẩn lên mắt, nên đeo kính râm khi ra đường. Sau một ngày lao động có tiếp xúc bụi mắt, sau khi tổng vệ sinh gia đình, cơ quan nên rửa mặt sạch rồi tra vào mắt một vài giọt nước nhỏ mắt Natri Clorid 0,9%, rửa mặt bằng khăn sạch, nước sạch.
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng để diệt khuẩn.
Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mắt thường xuyên, giúp tránh các
loại virus, vi khuẩn ảnh hưởng tới mắt.
Khi đang có dịch:
- Người bệnh cần lưu ý không nên tự ý dùng thuốc dễ dấn đến trường hợp gây biến chứng. Tốt nhất là ngay khi có các triệu chứng đầu tiên, người bệnh cần tìm đến khám Bác sĩ nhãn khoa.
- Người bệnh cần được nghỉ ngơi, điều trị cách ly, dùng thuốc theo đơn của thầy thuốc nhãn khoa, hạn chế đi lại để tránh lây lan cho cộng đồng. Nếu có ra đi lại cần đeo kính râm để mắt bớt bị chói và tránh lây nhiễm cho người khác.
- Khi bị bệnh cần chú ý giữ vệ sinh để tránh lây sang mắt kia (rửa tay, dùng khăn giấy mềm lau một lần).Trong thời gian bị đau mắt, người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà, không làm việc bằng mắt nhiều, như đọc sách báo, coi tivi, nên để mắt được thư giãn.
- Người chưa mắc bệnh cần hạn chế tối đa tiếp xúc với người bệnh. Trong truờng hợp bắt buộc phải tiếp xúc thì nên có khẩu trang. Ngoài ra cũng cần tránh thói quen dụi mắt bằng tay, phải thường xuyên rửa mắt bằng nước muối sinh lý, rửa tay bằng xà phòng xát khuẩn.
- Trong vùng có dịch (hoặc có nhiều người mắc bệnh) nên hạn chế các hoạt động tập trung đông người.
- Không nên đến các bể bơi công cộng.
II. Bệnh sốt xuất huyết:
1. Bệnh sốt xuất huyết:
Bệnh sốt xuất huyết do muỗi vằn mang mầm bệnh chích vào người và lan truyền từ người này sang người khác. Chỉ một lần chích, muỗi đã có thể truyền bệnh sốt xuất huyết cho người.
2. Biện pháp phòng chống sốt xuất huyết hiệu quả nhất:
* Đối với gia đình: Cần thực hiện tốt những việc sau:
- Đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không thể vào đẻ trứng. Nếu không đậy kín được cần súc rửa lu, khạp, dụng cụ chứa nước ít nhất 1 lần/tuần. Chú ý cọ rửa kỹ thành, vách các dụng cụ này vì đó là nơi trứng muỗi bám vào.
- Thả cá bảy màu vào hòn non bộ, lu, khạp, các hồ chứa không thể đậy kín để chúng ăn lăng quăng.
- Thu dọn các đồ vật đọng nước quanh nhà như: vỏ đồ hộp, chai lọ, vỏ xe hư cũ, mảnh lu khạp bị bể, gáo dừa… Lấp kín bằng cát các lư hương bàn thiên, những hốc cây có nước đọng v.v...
- Phòng lăng quăng phát sinh trong những vật đọng nước trong nhà: thay nước bình hoa thường xuyên, ít nhất 5 ngày 1 lần; đổ dầu cặn hoặc bỏ muối vào các chén nước chống kiến ở chân tủ.
* Đối với các nhà thầu xây dựng:
- Thả hóa chất Abate diệt lăng quăng vào những hồ chứa nước, tầng hầm của những công trình xây dựng, các vũng nước đọng lớn. Dọn dẹp các vật dụng, thiết bị không để đọng nước.
* Đối với cộng đồng:
- Không vứt rác bừa bãi;
- Thực hiện dọn dẹp rác ở các bãi đất trống;
- Tăng cường khơi thông san lấp những vũng đọng nước mưa;
- Không để phế liệu, những vật đọng nước quanh nhà.
3. Các biện pháp quan trọng khác cũng cần được thực hiện:
* Diệt muỗi:
- Mỗi gia đình nên tăng cường diệt muỗi bằng các phương tiện khác nhau: vợt điện, bình xịt thuốc diệt muỗi, nhang muỗi…;
- Dọn dẹp nhà cửa ngăn nắp, sạch thoáng, không treo nhiều quần áo để tránh làm chỗ cho muỗi ẩn nấp;
- Khi y tế phun thuốc diệt muỗi ở những vùng có dịch để tiêu diệt muỗi có mang mầm bệnh, các hộ gia đinh cần mở cửa để thuốc phân tán đều trong không khí và có thể diệt cả muỗi ở ngoài và ở trong nhà.
* Phòng muỗi đốt:
- Ngủ mùng kể cả ban ngày;
- Mặc quần dài, áo dài tay và có thể thoa thêm thuốc chống muỗi lên vùng da lộ ra ngoài.
4. Phát hiện sớm bệnh SXH và xử trí đúng cách:
* Người lớn và trẻ em nghi ngờ bị sốt xuất huyết khi:
- Sốt cao: Đột ngột 39oC-40oC liên tục 2 hoặc 3 ngày liền, khó hạ sốt.
- Xuất huyết: Chấm xuất huyết ở da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, lợi…
* Cần làm ngay:
- Đưa người bệnh đi khám khi nghi ngờ;
- Nếu bệnh nhẹ, bác sĩ có thể cho chăm sóc tại nhà, tuy nhiên phải theo dõi chặt người bệnh và cần lưu ý:
+ Hạ sốt: lau mát bằng nước ấm, cho uống paracetamol, không dùng aspirin.
+ Ăn uống: uống nhiều nước (nước trái cây càng tốt) hoặc dung dịch Oresol. Ăn các thức ăn dễ tiêu như cháo, súp, sữa…
Đặc biệt chú ý theo dõi các dấu hiệu trên từ ngày thứ ba của bệnh.