Bản Di chúc được Bác Hồ bắt đầu viết vào ngày 10/5/1965 và kết thúc vào ngày 10/5/1969, được đồng chí Lê Duẩn đọc lần đầu tiên trong lễ tang của Người. Trong di chúc, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói về Đảng, về đoàn viên, thanh niên, về nhân dân lao động, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phong trào cộng sản thế giới và một số việc riêng. Nhưng mong muốn đầu tiên và cuối cùng của Bác vẫn là: toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.

Sức mạnh đại đoàn kết tiếp tục được khẳng định từ ngày Đảng ta thành lập, Đại đoàn kết dân tộc luôn là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của Đảng và của dân tộc. Đoàn kết là sức mạnh, là mạch nguồn của mọi thắng lợi. Vì vậy, chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thấm nhuần lời dạy: “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Cách mạng muốn thành công nếu chỉ có đường lối đúng chưa đủ mà trên cơ sở của đường lối đúng, Đảng phải cụ thể hóa thành những mục tiêu, nhiệm vụ và phương pháp cách mạng phù hợp với từng giai đoạn lịch sử để lôi kéo, tập hợp quần chúng, tạo thực lực cho cách mạng, thực lực đó chính là khối đại đoàn kết dân tộc. Đảng có sứ mệnh thức tỉnh, tập hợp, đoàn kết quần chúng tạo thành sức mạnh vô địch trong cuộc đấu tranh vì độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, hạnh phúc cho con người. Những trang sử hào hùng lại tiếp tục sang trang, những cuộc chiến gay go hơn, quyết liệt hơn, trường kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, cả dân tộc ta cùng đứng lên, già, trẻ, gái, trai, thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, mỗi người một nhiệm vụ, một tấm lòng cùng chung tay kề vai góp sức quyết tâm chấm dứt ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam - kỷ nguyên đất nước độc lập, thống nhất, chuẩn bị những điều kiện đi lên chủ nghĩa xã hội.

Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ đất nước, vừa phải thường xuyên đối phó với những âm mưu chống phá của các thế lực phản động vừa phải xây dựng cuộc sống mới từ một đất nước chịu nhiều đau thương, mất mát, bị tàn phá nặng nề sau chiến tranh, dưới sự lãnh đạo của Đảng, niềm tin yêu và đoàn kết một lòng của nhân dân, sự nghiệp kiến thiết đất nước của ta đã thu được những kết quả quan trọng. Những công trình vỡ đất khai hoang, thủy lợi, thủy điện, những kế hoạch phương án xây dựng phát triển đất nước đã đưa đất nước ta khỏi lạc hậu, kinh tế ngày càng tăng trưởng, đời sống nhân dân được nâng lên, các chính sách an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm đạt nhiều kết quả, y tế, văn hóa, giáo dục có bước phát triển, an ninh quốc phòng được đảm bảo, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao.

Mặc dù vậy, Báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nhận định: “Dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc chưa được phát huy đầy đủ. Quyền làm chủ của nhân dân ở một số nơi, trên một vài lĩnh vực còn bị vi phạm. Việc thực hành dân chủ còn mang tính hình thức; có tình trạng lợi dụng dân chủ gây chia rẽ, làm mất đoàn kết nội bộ, gây rối, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội. Chủ trương, quan điểm của Đảng về đại đoàn kết toàn dân tộc, về quyền và lợi ích của các giai cấp, tầng lớp nhân dân chưa được thể chế đầy đủ thành pháp luật; hoặc đã thể chế hoá nhưng chưa được thực hiện nghiêm túc; công tác kiểm tra, đôn đốc chưa thường xuyên; giữa chủ trương và tổ chức thực hiện còn cách biệt. Việc tuyên truyền, vận động, tập hợp, thu hút nhân dân tham gia các phong trào, cuộc vận động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân còn hạn chế. Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân chưa sâu sát các tầng lớp nhân dân và cơ sở”.

Vì vậy, để thực hiện tốt hơn Di chúc của Bác, tăng cường khối Đại đoàn kết toàn dân tộc, thiết nghĩ, cần tiếp tục phát huy dân chủ trong Đảng, nghiêm túc thực hiện tự phê bình và phê bình trên tinh thần xây dựng, yêu thương lẫn nhau gắn với việc thực hiện tốt Nghị quyết TW 4 về “một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”. Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả thực hiện các cuộc vận động và phong trào thi đua yêu nước, trọng tâm là phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư ” và phong trào “Toàn dân chung sức xây dựng nông thôn mới”. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Mỗi cán bộ, công chức tự rèn luyện, trau dồi phẩm chất đạo đức Cách mạng, nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực phục vụ nhân dân gắn với việc thực hiện chỉ thị 03 về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Qua đó, làm cho nhân dân ngày càng tin yêu Đảng và đoàn kết một lòng vì sự nghiệp cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn.