Điện Bàn là địa phương có những thuận lợi cơ bản trong phát triển KT-XH, tuy nhiên là vùng đất đông dân cư (hiện nay trên 210 ngàn người và số người lưu trú vãng lai đang làm việc tại khu công nghiệp có tuyến Quốc lộ 1A ngang qua, giáp ranh với TP Đà Nẵng, đô thị cổ Hội An, khu công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc. Kinh tế - xã hội phát triển tuy nhiên cũng tiền ẩn về tội phạm, tệ nạn xã hội và an toàn giao thông phức tạp... Xuất phát từ thực tiễn đặt ra và thực hiện các chủ trương Nghị quyết của các Cấp ủy Đảng đặc biệt là Quyết định của Thủ tướng Chính phủ lấy ngày 19/8 hàng năm là “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” gắn với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” do Trung ương MTTQ Việt Nam phát động, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Điện Bàn (nay là thị xã) đã xây dựng mô hình toàn dân “Phòng chống tội phạm - tệ nan xã hội - bảo đảm an toàn giao thông” và phối hợp đồng bộ với các ngành, đoàn thể toàn thị xã triển khai thực hiện bước đầu đã đem lại hiệu quả thiết thực.

Phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ nói chung và công tác phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội nói riêng muốn thực hiện có hiệu quả thì cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội là hoạt động tự giác có tổ chức của đông đảo nhân dân tham gia phòng ngừa, phát hiện đấu tranh chống các loại tội phạm và tệ nạn xã hội, nhằm bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội bảo vệ tài sản nhà nước, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc là phong trào hành động cách mạng của toàn dân, tham gia phòng ngừa, tố giác tội phạm, cảm hóa giáo dục những người lầm lỗi tại cộng đồng dân cư, giúp đỡ họ tái hòa nhập cộng đồng, theo đó lấy địa bàn khu dân cư (KDC) làm nền tảng thực hiện, gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở KDC”. Các tiêu chuẩn, tiêu chí xây dựng KDC văn hóa, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh đều phải đảm bảo giữ vững An ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, từ đó lồng ghép phong trào “Toàn dân bảo vệ ANTT” với các phong trào, các cuộc vận động sẽ có những tác động tích cực hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển.

Năm 2011, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện (nay là thị xã) phối hợp với Công an cùng các ngành đoàn thể có sự hỗ trợ của UBMT Việt Nam Tỉnh phát động thực hiện phong trào phòng chống, tội phạm điểm ở xã Điện An (nay là phường Điện An) đạt kết quả. Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận TQVN thị xã đã tổ chức sơ kết rút kinh nghiệm, tiếp tục xây dựng kế hoạch nhân ra diện rộng trên địa bàn toàn thị xã. Qua sơ kết cho thấy công tác phòng, chống tội phạm nếu có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn KDC sẽ có hiệu quả thiết thực. Từ thực tiễn đó, Ban thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam thị xã đã phát động phong trào xây dựng KDC “Phòng chống tội phạm - Tệ nạn xã hội - Đảm bảo an toàn giao thông”. Bên cạnh đó đã lồng ghép các phong trào để nâng cao chất lượng của cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở KDC” và các phong trào của Hội đoàn thể như: “Tổ phụ nữ không có chồng, con phạm tội, vi phạm pháp luật” của Hội phụ nữ; mô hình “Tự quản, tự phòng ngừa, tự bảo vệ ANTT” của Hội Nông dân; “Phòng,ngừa giáo dục trẻ em chưa ngoan tại cộng đồng dân cư”, “Xóm trọ đảm bảo trật tự an toàn” của Đoàn Thanh niên, mô hình “Chi hội Người cao tuổi không có con cháu vi phạm pháp luật”, mô hình “01 hộ CCB vận động 3 hộ liền kề, không vi phạm pháp luật” (1+3), cuộc vận động xây dựng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa của Liên đoàn lao động v.v... Nhờ đó chất lượng hoạt động của KDC phòng, chống tội phạm từng bước được nâng lên và có hiệu quả thiết thực. Mô hình được tiếp tục nhân rộng, đến nay có 182/182 KDC đã làm lễ phát động, có 47.478 hộ ký cam kết thực hiện mô hình.

Để làm tốt công tác phòng chống các loại tội phạm, nhiều KDC đã xây dựng đội dân phòng, xây dựng các tổ tự quản về ANTT ở từng tổ đoàn kết, từng xóm trong KDC với những mô hình như: “Gia đình tự quản, dòng họ tự quản, gia đình không mắc các tệ nạn xã hội, tổ đoàn kết không có tội phạm”; “KDC 3 không” ; mô hình “nhóm nòng cốt”, “nhóm xung kích” và “hộ an toàn” ; “trong nhà có mõ, ngoài ngõ có đèn” , “tiếng mõ dân phòng” ; “Tiếng kẻng dân phòng” ... ngoài ra nhân dân tự đóng góp kinh phí xây dựng trạm gác, trang bị cây, gậy, mõ, kẻng, đèn pin và cử người tham gia tuần tra ban đêm ở Điện Hòa, Điện An, Điện Thắng Trung, Điện Thắng Bắc ... Đến nay có 761 tổ tự quản ANTT, với nhiều cá nhân tiêu biểu là những người tốt, việc tốt, tấm gương mưu trí dũng cảm, sáng tạo tham gia tích cực tổ tự quản, tổ dân phòng, tham gia hoạt động tuần tra, canh gác kịp thời giải quyết các mâu thuẫn xảy ra trên địa bàn, phát hiện cung cấp hàng trăm nguồn tin liên quan đến ANTT và các hoạt động tội phạm, phối hợp lực lượng công an vây bắt tội phạm quả tang như trộm cắp, cướp giật, gây thương tích, gây rối trật tự công cộng. Thực hiện mô hình nầy anh Nguyễn Đức Câu - Chủ tịch UBMT xã Điện Thắng Bắc cho biết: “Điện Thắng Bắc là vùng giáp ranh với TP Đà Nẵng có tuyến Quốc lộ 1A đi qua, dân cư đông đúc nhưng mấy năm vừa qua nhờ triển khai thực hiện mô hình và xây dựng các tổ tự quản và sự phối hợp đồng bộ giữa Mặt trận và các ngành đoàn thể do đó tình hình trật tự xã hội được ổn định, các loại tội phạm giảm đáng kể”.

Trạm dân phòng chốt chặn tại thôn Bồ Mưng 2- Điện Thắng Bắc

Công tác cảm hóa giáo dục, giúp đỡ những người lầm lỗi được sự quan tâm ở từng KDC, có sự vào cuộc đồng bộ của các hội đoàn thể phối hợp cảm hóa, giáo dục 202 trường hợp những người chấp hành xong án phạt từ, đặc xá, đi cơ sở giáo dục về cư trú tại địa phương tái hòa nhập cộng đồng, chống tái nghiện, không để kẻ xấu tiếp tục lôi kéo, dụ dỗ tái phạm tội, chí thú làm ăn vươn lên trong cuộc sống.. Đặc biệt nhiều KDC đã đưa các đối tượng vi phạm pháp luật, có dấu hiệu vi phạm pháp luật ra kiểm điểm trước dân, kịp thời giáo dục, răn đe mang lại hiệu quả; đến nay đã đưa kiểm điểm 108 đối tượng, qua đó đã nâng cao chất lượng tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia phòng chống, tố giác tội phạm.

Để đảm bảo ATGT, từng KDC tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành luật giao thông, không dùng rượu, bia khi tham gia giao thông, đội mũ bảo hiểm, đi đúng lòng, lề đường, nhắc nhở mọi người không lấn chiếm vỉa hè lòng, lề đường làm nơi buôn bán; trên các tuyến đường bê tông nông thôn trong KDC, vận động nhân dân đóng góp kinh phí để lắp đặt điện chiếu sáng ban đêm, làm cho thôn xóm văn minh, thường xuyên ra quân di tu bảo dưỡng nâng cấp, phụ lề và vận động hiến đất, di dời tường rào, cổng ngõ để mở rộng các tuyến đường được thông thoáng, giảm thiểu tai nạn giao thông. Mặt trận cũng đã phối hợp với UBND thị xã triển khai thực hiện bảo trì giao thông đường bộ hàng trăm km trên địa bàn thị xã và năm 2015 UBMTTQ Việt Nam thị xã phát động phong trào “Tình nguyện nhân dân” ở khu dân cư vận động nhân dân thực hiện những công việc tại KDC về xây dựng nông thôn mới - đô thị văn minh vào thứ bảy - chủ nhật trong đó có CBCC - người lao động tại KDC tham gia một số công việc như vệ sinh môi trường, bảo dưỡng đường giao thông nông thôn ...

Trong những năm qua, mô hình “KDC phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo an toàn giao thông” đã đóng góp đáng kể trong công tác phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, tình hình các loại tội phạm như trộm cắp, cướp giật, gây rối trật tự công cộng, nạn cờ bạc và các tụ điểm tệ nạn xã hội giảm rõ rệt, góp phần xây dựng Nông thôn mới, đô thị văn minh, xây dựng Điện Ban thành thị xã.

Qua triển khai vận động thực hiên ở các KDC như: La Thọ 1 xã Điện Hòa, KDC Tân Khai phường Điện Dương, KDC Bằng An Tây phường Điện An, KDC Quảng Lăng 4 phường Điện Nam Trung, trước đây đều là những KDC khá phức tạp về tình hình ANTT, các tệ nạn cờ bạc, trộm cắp, gây rối đánh nhau thường xuyên xảy ra, nhưng sau khi phát động phong trào, với sự vào cuộc của cán bộ và nhân dân trong KDC, với những cách làm khác nhau như tuyên truyền, vận động các hộ dân trong KDC ký cam kết, lập các trạm chốt chặn, lập các tổ tuần tra ban đêm, phân công cảm hóa giáo dục các đối tượng vị phạm, kiểm điểm các đối tượng trước dân. Từ đó, tình hình ANTT được đảm bảo, nhiều năm liền KDC không phát sinh tội phạm, góp phần xây dựng KDC văn hóa, xã văn hóa.

Mô hình “Tiếng kẻng dân phòng” thôn Phong Ngũ Đông xã Điện Thắng Nam, những năm trước đây tình hình ANTT tại KDC có nhiều phức tạp, thường xuyên xảy ra trộm cắp, gây rối làm người dân không yên tâm, thôn đã xây dựng mô hình tiếng kẻng dân phòng, giúp người dân thông tin lẫn nhau khi có sự việc xảy ra, cùng trợ giúp lực lượng công an viên, dân phòng và lực lượng nòng cốt ở KDC, để đối phó với đối tượng trộm cắp, gây mất ANTT, rất có hiệu quả, đem lại sự bình yên cho nhân dân.

Cá nhân ông Lê Viết Hồng tổ trưởng tổ bảo vệ  ở khối 3 phường Vĩnh Điện, đã hòa giải thành công nhiều vụ việc, ngăn chặn kịp thời nhiều vụ đánh nhau, giúp đỡ và cảm hóa 10 người tiến bộ; ông Trần Văn Cửu tổ trưởng tổ dân phòng thôn Thanh An xã Điện Hồng tham gia đội dân phòng từ năm 2006 đến nay, đã truy đuổi và bắt giữ nhiều đối tượng có hành vi trộm cắp tài sản, gây rối trật tự, vận động nhân dân đóng góp xây dựng 1 trạm dân phòng để phục vụ cho việc tuần tra, chốt chặn và là nơi nghỉ ngơi của đội dân phòng; anh Nguyễn Tấn Minh và Nguyễn Thanh Đông là những người con của xã Điện Phong rất tích cực tham gia phong trào phòng chống tội phạm ở KDC, đặc biệt tại  cơ sở sản cơ khí và sửa chữa xe máy của 2 anh đang giúp đỡ dạy nghề cho 2 thanh niên là  những người đã từng vi phạm pháp luật nay hoàn lương chí thú làm ăn hay như các cá nhân là những người hoàn lương tái hòa nhập cộng đồng, họ là người đã từng vi phạm pháp luật, là người nghiện ma túy nhưng giờ đây đã quay lại với cuộc sống đời thường, chí thú làm ăn, có ý chí vươn lên trong cuộc sống đó là anh Trương Quỳnh xã Điện Thọ, anh Nguyễn Hữu Thành xã Điện Thắng Nam.

Sau 4 năm phát động xây dựng mô hình “KDC phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo an toàn giao thông” gắn liền với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở KDC” đã phát triển sâu rộng ở các KDC, nhận thức của cán bộ và nhân dân về công tác phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo an toàn giao thông được nâng lên khá rõ, ý thức tự phòng ngừa và tham gia tích cực của nhân dân trong việc xây dựng các mô hình tự quản tự phòng, phát hiện tố giác, cảm hóa giáo dục những người phạm tội tại gia đình và cộng đồng KDC đã thể hiện khá tích cực, trở thành nhiệm vụ chung của cộng đồng, trở thành tiêu chí đánh giá, bình xét danh hiệu KDC văn hóa, gia đình văn hóa hằng năm. Đánh giá kết quả đạt được anh Ngô Văn Trịnh - Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam thị xã cho biết: “Triển khai vận động nhân dân thực hiện mô hình nầy bước đầu đạt được những kết quả như vậy là nhờ các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể nhất là ở khu dân cư biết vận dụng sáng tạo các chủ trương Nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước vào tình hình cụ thể của địa phương như Chỉ thị 48-CT/TW của Bộ Chính trị “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc phòng chống tội phạm trong tình hình mới” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”.

Qua sơ kết thực hiện mô hình đồng thời biểu dương khen thưởng 85 tập thể, cá nhân, Uỷ ban MTTQ Việt Nam thị xã Điện Bàn đã đề ra một số giải pháp để “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, cũng như phong trào “KDC phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo an toàn giao thông” ngày càng có ý nghĩa thiết thực, đồng thời đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả trong phòng, chống tội phạm mỗi chúng ta không phân biệt già, trẻ, trai, gái, dù ở đâu, làm công việc gì đều phải có nghĩa vụ tham gia xây dựng phong trào bằng những việc làm cụ thể như: Quản lý, giáo dục, động viên người thân trong gia đình; trong các tổ chức đoàn thể, gương mẫu thực hiện pháp luật, không để người thân, đoàn viên, hội viên vi phạm và phạm tội; thực hiện tốt phong trào “tự quản” trong từng gia đình gắn với xây dựng “Gia đình văn hóa”, “thôn, khối phố văn hóa”, “Tộc họ văn hóa”, “xã, phường văn hóa”. Luôn nêu cao tinh thần cảnh giác, kịp thời phát hiện, đấu tranh lên án các hành vi vi phạm pháp luật. Tố giác, cung cấp nguồn tin và giúp đỡ Công an truy bắt kẻ phạm tội. Tích cực tham gia quản lý, giáo dục và giúp đỡ người vi phạm pháp luật ở khu dân cư tiến bộ, hòa nhập với cộng đồng. Góp phần hạn chế nguồn phát sinh tội phạm, nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm của nhân dân tạo phong trào phát triển mạnh mẽ trong những năm đến góp phần xây dựng thị xã Điện Bàn giàu đẹp.